مقدمه............................................................................................................................................................................................................................ 1

راه کارهاي افزایش انگیزش تحصیلی ...................................................................................................................................................................... 2

1) استفاده از تشویق لفظی ................................................................................................................................................................................ 2

2) به کار بردن صحیح آزمون ها و نمرات در کلاس ....................................................................................................................................... 3

3) تقویت کنجکاوي، جستجوگري و تمایل به اکتشاف در شاگردان ........................................................................................................... 3

4) انجام دادن کارهاي غیرمنتظره در کلاس .................................................................................................................................................. 3

5) استفاده از مطالب و اشیاء آشنا در مثال زدن ............................................................................................................................................ 4

6) عرضه کاربرد مفاهیم و اصول در زمینه هاي غیرمنتظره ............................................................................................................................ 4

7) وادارکردن یادگیرنده و کاربرد مطالب آموخته شده ................................................................................................................................. 4

8) استفاده از نمایش و بازي در آموزش مطالب درسی ................................................................................................................................. 4

9) ترتیب دادن شرایط محیط آموزش به نحوي که براي شاگرد خوشایند باشد. ....................................................................................... 4

10 ) درك روابط قدرت بین معلم و شاگرد و استفاده صحیح از قدرت . ....................................................................................................... 5

تدریس . ......................................................................................................................................................................................................................... 5

ویژگی هاي تدریس . .................................................................................................................................................................................................... 6

روش هاي نوین تدریس . ............................................................................................................................................................................................ 7

الگوهاي تدریس ........................................................................................................................................................................................................ 10

ارزشیابی ..................................................................................................................................................................................................................... 12

راه کارهاي بهتر شدن کلاس .................................................................................................................................................................................. 13

کارهایی که باید براي اداره کلاس انجام دهیم .................................................................................................................................................... 14

کارهایی که براي اداره کلاس نباید انجام دهیم .................................................................................................................................................. 16

نتیجه گیري . .............................................................................................................................................................................................................. 18

منابع............................................................................................................................................................................................................................ 19

1

مقدمه

روش آموزش هر درس، فرع بر محتوا و هدف درس است و در برنامه ریزي هر درس باید مورد توجه قرار گیرد. در ابتدا باید روشن

باشد که ما از درس تاریخ، چه انتظاراتی داریم و کدامین رویکرد آموزشی مورد توجه ماست.

اگر هدف ما در تدریس درس تاریخ، آموزش نقد تاریخی، ایجاد وحدت ملی، تقویت عرق ملی و مذهبی دانش آموزان و... باشد طبعا

نباید براي حفظ اطلاعات پرحجم تاریخی و به خاطر سپردن آنها توسط دانش آموزان برنامه ریزي کنیم بلکه باید هم در محتوا و هم

در روش تدریس و هم درباره جایگاه معلم در فرایند آموزش و سرانجام درباره نحوه ارزشیابی درسی، فکر دیگري کرد.

تعلیم و تربیت زیر بناي استقلال فرهنگی، اقتصادي و سیاسی کشورهاست. علم ودانش، ارزشمندترین گوهر جهان هستی است که از

طریق دقت در دو کتاب تکوین و تشریع، در اختیار انسان ها قرار می گیرد. از شواهد و قراین چنین برمی آید که پیشرفت هر جامعه

خیلی بیشتر از امکانات مالی، منابع طبیعی و ثروت، به تولید علمی و صنعت نشات گرفته از اندیشه ها و مبتکران و ابداع گران است.

اما چه کسی می تواند اندیشه نو در سر بپروراند؟ و به تولید علم بپردازد؟

تولید علم بدون پاسداشت جایگاه معلم امکان پذیر نیست. از آنجا که پیشرفتهاي عظیم علوم پزشکی، اجتماعی، اقتصادي، ادبیات،

هنر، صنایع و غیره مدیون کوششها و تلاشهاي افراد خلاق است و آنها هستند که پیشرفت تمدن را در همه جوامع بشري به عهده

دارند و نخستین جایگاه و پرورش این افراد در مدارس می باشد لذا معلمان نقش مهم و کلیدي در این زمینه دارد.

اگر ما چیزي به کودك یاد می دهیم و تجربیات متعددي را در ذهن و مخزن حافظه او می گنجانیم از یک دیدگاه توانسته ایم در یک

زمان کوتاه تمامی دانسته هاي آماده اطلاعات جمع آوري شده را مستقیماً به طور دفعی و تراکمی به او منتقل کنیم و چنان خودمان

را راحت کنیم که تجربیات چندین ساله و یافته ها و اطالاعات چند جانبه بشر را بدون هیچگونه زحمت و فرصت کشف از جانب

دانش آموز به او واگذار کنیم، غافل از آنکه همین دانسته هاي آماده مانع خلاقیت و ابتکار او در یادگیري می شود.

در حالی که موقعی یادگیري واقعی و عمقی رخ می دهد که دانش آموز در برابر ندانسته ها قرار گیرد تا خود، دانسته ها را کشف کند و

به تعبیر حدیث بسیار عمیق و گویاي معصوم (ع) که: حسن السوال نصف العلمو یعنی سوال نیکو نیمی از علم است. در یک آموزش

و پرورش فعال، معلم نقش تشنه کننده را دارد، نه سیراب کننده او ذهن را از تعادل سکون موجود خارج می کند تا خود فرد از طریق

طبیعی و اصل تعادل جویی به تعادل دست یابد. هر چند اغلب دانش اموزان ما نمی توانند نویسندگان، دانشمندان علوم، موسیقی

دانان یا هنرمندان مشهوري شوند یا همه افراد نمی توانند ابن سینا شوند اما وظیفه آموزش و پرورش این است که شرایط مهیا بکند

تا کسانی که توانایی این امر مهم را دارند، به صورت همه جانبه مورد پرورش قرار گیرند تا به آن دست یابند و براي این کار لازم

است.

2

راه کارهاي افزایش انگیزش تحصیلی

الف : ستادي

1 - طراحی و راه اندازي وبلاگ با عنوان مدرسه خوب

که پیام هاي مدرسه خوب، معلم خوب و والدین خوب را ارائه کند

3 - درج شعارهاي مرتبط با موضوع مدرسه خوب روي بخشنامه ها

4 - تشکیل جلسه خاص با روساي آموزش و پرورش مناطق تابعه با موضوع مدرسه خوب

ب : منطقه اي (اجرایی)

1 - همایش مدیران با دعوت از اعضاي کمیسیون مدرسه خوب

2 - انتخاب یک یا چند ویژگی به عنوان میثاق منطقه اي

3 - تشکیل تیم مشاوره اي در اداره شهرستان / منطقه براي نیل به مدرسه خوب

ج : مدرسه اي

1 - همایش اولیاء و مدرسه

2 - انتخاب یک ویژگی به عنوان میثاق مدرسه اي

3 - برگزاري همایش دانش آموزي با عنوان مدرسه خوب و دانش آموزان

در چهارچوب کلاس درس، انگیزش به خصوصیات رفتاري نظیر علاقه هشیاري، توجه، تمرکز و پشتکار اطلاق می شود. این جنبه هاي

انگیزشی جنبه هایی هستند که معلم مستقیماً در کلاس با آنها سروکار دارد. اگر دانش آموزي به درس توجه نکند، به گفته ها و

راهنمایی هاي معلم وقعی ننهد و تکالیف خود را انجام ندهد، بالطبع یاد دادن مطلب به او بسیار دشوار خواهد بود.

هم چنین مربیان آموزشی با خصوصیات انگیزشی درازمدت نیز سروکار دارند. براي مثال، معلم دبستان، نه تنها می خواهد که کودکان

به درس کلاس توجه کنند، بلکه مایل است به آنان بیاموزد که در زندگی آینده خود نیز از خواندن لذت ببرد، همچنین معلم تاریخ نه

تنها علاقمند است که شاگردان درسهاي او را بیاموزند، بلکه امیدوار است که این شاگردان در آینده نیز رویدادهاي اجتماعی و

تاریخی را دنبال کنند. حال بهتر است درباره اینکه چه عواملی سبب افزایش انگیزش در کلاس درس می شوند و چگونه می توان از

این عوامل در کلاس استفاده کرد سخن بگوییم. کاربرد این عوامل معمولاً نیازي به دگرگون کردن برنامه کلاس ندارد و اغلب خود

معلم در کلاس درس، از عهده آن برمی آید. مهمترین این عوامل عبارتند از:

1) استفاده از تشویق لفظی

3

در بسیاري از موارد، حتی تشویق نقدي، به اندازه تشویق لفظی معلم در برانگیختن شاگرد مؤثر نیست. به کاربردن کلمات ساده اي

نظیر

انگیزش شاگردان است. تشویق لفظی در حقیقت ساده ترین و طبیعی ترین وسیله بالابردن سطح انگیزش شاگردان است.

2) به کار بردن صحیح آزمون ها و نمرات در کلاس

در سالهاي اخیر، عده زیادي در مورد اینکه آیا وادار کردن شاگرد به یادگیري براي گرفتن نمره، ارزش بالقوه اي دارد یا نه بحث بسیار

کرده اند. گروهی که مخالف آزمون و نمره دادن اند، استدلال می کنند که آزمونها یادگیرنده را از مسیر اصلی یادگیري منحرف

می کنند، باعث اضطراب او می شوند، به ناکامی علایق او می انجامند و نظام ارزشهاي او را به هم می زنند. به عقیده این گروه نمره دادن

در معلم نیز تأثیر نامطلوبی دارد، زیرا سبب می شود که معلم قضاوتهاي غیرعادلانه بسیاري از خود نشان دهد که صرفاً بر پایه نمره

شاگرد بنا شده است. علاوه بر آن، نمره دادن باعث می شود که معلم روابط گرم و صمیمانه خود را با شاگردان از دست بدهد. این

گروه هم چنین عقیده دارند که شاگردان بالاخره به نامتغیر بودن نمرات پی می برند. یک بررسی نشان داده است که نمرات دانشجویان

پزشکی، با حذافت آنها در پزشکی رابطه اي ندارد شاگردان بالاخره می فهمند که نمره تأثیري در یادگیري ندارد، ولی مجبورند که

براي نمره درس بخوانند. بنابراین، تأثیر نمره در انگیزش یادگیري زیاد است، ولی یادگیري را از مسیر مطلوب خود منحرف می کند.

مدافعان سنجش و ارزشیابی، جواب می دهند که ارزشیابی و نمره دادن که وسیله ارزشیابی است یک حقیقت غیرقابل اجتناب زندگی

است، ما نمی توانیم ارزش و اهمیت چیزي را بدون دادن نمره یا ارزشی به آن دریابیم و قدردانی کنیم. بعضی آزمایش ها نشان داده اند

که امتحانات متعدد سبب می شود که شاگردانی که چندین بار امتحان داده اند انگیزش بالایی پیدا کنند و موفقیت تحصیلی بیشتري

به دست آورند.

3) تقویت کنجکاوي، جستجوگري و تمایل به اکتشاف در شاگردان

محرك هایی که تازه، پیچیده و شگفت انگیز باشند. میزان انگیزش را در شاگردان بالا می برند. چنین محرك هایی باعث نوعی تعارض

ذهنی در شاگرد می شوند که نتیجه آن افزایش انگیزش براي رفع این تعارض است براي مثال: شگفتی در برابر مشاهده آزمایش

انبساطاجسام براثر حوادث: گلوله اي فلزي از داخل یک حلقه فلزي می گذرد، حال اگر گلوله را گرم کنیم، دیگر از حلقه نمی گذرد.

ایجاد شک و دودلی در اثر فعالیتهایی مانند اینکه از شاگردان بپرسیم آیا مجموع زوایاي داخلی هرمی برابر 180 درجه است یانه؟ در

همه این موارد نوعی کنجکاوي ادراکی ایجاد می شود. انگیزش تا زمانی ادامه می یابد که یا تعارض حل شود یا شاگرد از به دست

آوردن جواب خسته و ناامید شود. بنابراین، باید در نظر داشت که مسائل چنان مشکل نباشد که شاگرد از به دست آوردن جواب

ناامید شود.

4) انجام دادن کارهاي غیرمنتظره در کلاس

4

تغییر روش معمول و عادي معلم در کلاس ممکن است عاملی براي برانگیختن شاگردان باشد. مثلاً معلم می تواند ناگهان پیشنهاد

کند که درس را در هواي آزاد و خارج از کلاس ادامه دهند.

5) استفاده از مطالب و اشیاء آشنا در مثال زدن

وقتی پاي مثال زدن در میان باشد، استفاده از مطالب و موضوعات آشنا به مراتب بهتر از مطالب نامأنوس و ناشناخته است. مثلاً اگر

در مسائل حساب و هندسه از اسامی شاگردان کلاس استفاده شود، انگیزش و توجه بیشتر خواهد شد. هم چنین استفاده از اشیاء

موجود در کلاس یا در مدرسه، براي دادن مثالهائی از اجسام هندسی و غیره مطلوب تر از استفاده از اجسام ناآشنا است.

6) عرضه کاربرد مفاهیم و اصول در زمینه هاي غیرمنتظره

مثلاً اگر هدف تدریس مفاهیم عرضه و تقاضا در اقتصاد باشد، بهتر است که ابتدا براي درك آن مفاهیم از مثالهاي آشنا (مثلاً عرضه و

تقاضاي اتومبیل) استفاده کرد. ولی براي کاربرد آن مفاهیم، بهتر است از زمینه هاي غیرعادي مثل عرضه و تقاضاي هواپیماهاي

جنگی استفاده کرد. باید شاگردان توجهشان بیشتر به موضوع جلب شود.

7) وادارکردن یادگیرنده و کاربرد مطالب آموخته شده

این کار سبب می شود که مطالب آموخته شده قبلی تقویت شوند بعلاوه در شاگردان این انتظار بوجود می آید که مطالبی که آموخته

است در آینده مورد استفاده او قرار خواهد گرفت. بنابراین در یادگیري تنها آموختن مسائل جدید مطرح نیست. بلکه مطالب آموخته

شده قبلی نیز باید در زمینه فعلی تکرار شوند تا دانش آموزان بتوانند آنها را بهتر به خاطر بسپارند.

8) استفاده از نمایش و بازي در آموزش مطالب درسی

بازیها و نمایش ها شاگردان را برمی انگیزند. تعادل را افزایش می دهند، تصاویر روشنی از واقعیات زندگی در برابر شاگردان قرار

می دهند و سبب می شوند که شاگردان، خود در یادگیري مستقیماً شرکت جویند بسیاري از درس کلاسی را می توان به صورت

نمایش درآوردمثلاً براي آن که شاگردان بیاموزند که یک سازمان چگونه اداره می شود، می توان آنها را به پستهاي مختلف اداري

منصوب کرد و از آنان خواست تا به مدت یک ساعت، سازمان تشکیل شده را اداره کند.

9) ترتیب دادن شرایط محیط آموزش به نحوي که براي شاگرد خوشایند باشد.

شرکت شاگردان در یادگیري مطالب درسی باید تقویت شود. عوامل یا حوادثی که این شرکت کردن را ناخوشایند می سازند باید به

حداقل کاهش یابند.

برخی از عوامل ناخوشایند عبارتند از:

ناراحتی جسمی ناشی از نشستن در کلاس به مدت طولانی یا دشواري دیدن تخته سیاه.

5

ناکامی ناشی از ناتوانی در دریافت تقویت از معلم در برابر انجام دادن رفتار مطلوب سنجیدن معلومات شاگردان در مورد

مطالبی که قبلاً به آنان آموخته نشده است.

سعی در تدریس مطالبی که بالاتر از سطح درك و استعداد شاگردان باشد.

نبودن بازخوردهاي به موقع در کلاس.

شرکت شاگرد در کلاسی که شاگردان آن از نظر استعداد، در سطح پایین تري قرار دارند.

10 ) درك روابط قدرت بین معلم و شاگرد و استفاده صحیح از قدرت

قدرت اجتماعی می تواند به شکلهاي قدرت پاداش دادن، قدرت اجرائی، قدرت قانونی، قدرت سرمشق بودن و قدرت تخصص و کارائی

خودنمایی کند. منظور از قدرت پاداش، داشتن قدرت کنترل در پاداش دادن به دیگران است این قدرت را می توان در روابط بین

رئیس و مرئوس، شاگرد و معلم، پدر و مادر و فرزندان مشاهده کرد، در تمام این موارد، یک شخص می تواند اشخاص دیگر را با اضافه

حقوق، نمره و با صحبت پاداش دهد.

قدرت اجرائی در حقیقت همان قدرت تنبیه است و قدرت قانونی مبتنی بر قوانین، مقررات و رسوم اجتماعی است که براساس آنها به

فردي امکان می دهد تا بر رفتار اشخاص دیگر نظارت کند.

تجزیه و تحلیل این قدرتها نشان می دهد که فرد می تواند با استفاده از قدرت سرمشق رفتار شاگردان را تحت تأثیر قرار دهد. شناخت

روابط قدرت در کلاس به معلم امکان می دهد تا با استفاده صحیح و به موقع از قدرتهاي خود، انگیزش شاگردان را در جهت مطلوب

موردنظر هدایت کند. مثلاً اطلاع دقیق و عمیق معلم از موضوع درسی نقش مهمی در بالابودن انگیزش شاگردان در کلاس دارد زیرا

کمبود معلومات معلم سبب می شود که شاگردان باهوش چنین کمبودي را به سرعت دریابند و دیگر توجه لازم به درس نکنند.

هم چنین استفاده از تشویق هاي به جا و مناسب اعم از لفظی یا غیرلفظی، وسیله ي مناسبی براي بالابردن انگیزش درسی شاگردان

است.

تدریس

تدریس عبارت است از تعامل یا رفتار متقابل معلم و شاگرد، براساس طراحی منظم و هدفدار معلم، براي ایجاد تغییر در رفتار »

شاگرد. تدریس مفاهیم مختلف مانند نگرشها، گرایشها، باورها، عادتها و شیوه هاي رفتار وبه طور کلی انواع تغییراتی راکه می خواهیم

(1383 ، میرزا محمدي، ص 17 ) «. در شاگردان ایجاد کنیم، دربر می گیرد

اصطلاح تدریس، اگر چه در متون علوم تربیتی مفهومی آشنا به نظر می رسد، اکثر معلمان و مجریان برنامه هاي درسی با معنی و »

ماهیت درست آن آشنایی دارند. برداشتهاي مختلف معلمان از مفهوم تدریس می تواند در نگرش آنان نسبت به دانش آموزان و نحوه

ي کار کردن با آنها تأثیرمثبت یا منفی بر جاي گذارد. برداشت چند گانه از مفهوم تدریس می تواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ از

مهمترین آنها ضعف دانش پایه و اختلاف در ترجمه و برداشت نادرست معلمان از دیدگاههاي مختلف تربیتی است. گاهی آشفتگی و

6

اغتشاش در درك مفاهیم تربیتی به حدي است که بسیاري از کارشناسان، معلمان و دانشجویان این رشته مفاهیمی چون پرورش،

آموزش، تدریس و حرفه آموزي را یکی تصور می کنند و به جاي هم به کار می برند. این مفاهیم اگر چه ممکن است در برخی جهات

وجوه مشترك و در هم تنیده داشته باشند، اصولاً مفاهیم مستقلی هستند و معناي خاص خود را دارند.

جریانی است منظم و مستمر که هدف آن هدایت رشد جسمانی، شناختی، اخلاقی و اجتماعی یا به طور کلی رشد » پرورش یا تربیت

همه جانبه شخصیت دانش آموزان در جهت کسب و درك معارف بشري و هنجارهاي مورد پذیرش جامعه و نیز کمک به شکوفا شدن

.( 28 ، سیف، 1379 ) « استعداد آنان است

بر اساس چنین تعریفی پرورش یک نظام است، نظامی که کارکرد اساسی اش شکوفا کردن استعداد و تربیت شهروندانی است که

هنجارهاي مورد پذیرش جامعه راکسب کنند و متعهد به ارزشهاي آن باشند. حتی بسیاري از صاحب نظران تربیتی کارکردي فراتر از

کارکرد ذکر شده براي پرورش قائلند و معتقدند که القاي ارزشها و سنتها و اخلاقیات پذیرفته شده جامعه به افراد یکی از قدیمی

ترین دیدگاه پرورشی است، به جاي چنین کارکردي، نظام تربیتی باید رشد مهارتهاي شناختی از قبیل تفکر انتقادي، تحلیل ارزشها و

مهارتهاي گروهی را در کانون کارکردهاي خود قرار دهد تا زمینه ي مردم سالاري در جامعه فراهم شود. گروهی دیگر نیز بر این

باورند که نظام تربیتی باید عامل تغییر و تحول اجتماعی باشد. تحلیل مفاهیم و کارکردهاي ذکر شده نشان می دهد که به هیچ وجه

را با مفاهیمی چون آموزش، تدریس و یا حرفه آموزي یکی دانست. پرورش مفومی کلی است که می تواند « پرورش » نمی توان مفهوم

سایر مفاهیم را در درون خود جاي دهد.

مفهوم آموزش برخلاف پرورش یک نظام نیست، بلکه آموزش فعالیتی است هدفدار واز پیش طراحی شده، که هدفش فراهم کردن

فرصتها و موقعیت هایی است امر یادگیري را در درون یک نظام پرورشی تسهیل کند و سرعت بخشد. بنابراین آموزش وسیله اي

است براي پرورش، نه خود پرورش. آموزش یک فعالیت مشخص و دقیق طراحی شده است؛ پس هدفهاي آن دقیق تر و مشخصتر و

زودرستر از هدفهاي پرورشی است. آموزش ممکن است با حضور معلم ویا بدون حضور معلم از طریق فیلم، رادیو، تلویزیون و سایر

رسانه ها صورت گیرد.

مفهوم تدریس به آن قسمت از فعالیت هاي آموزشی که با حضور معلم در کلاس درس اتفاق می افتد اطلاق می شود. تدریس بخشی

از آموزش است و همچون آموزش یک سلسله فعالیت هاي منظم، هدفدار واز پیش تعیین شده را در بر می گیرد و هدفش ایجاد

شرایط مطلوب یادگیري از سوي معلم است. به آن قسمت از فعالیت هاي آموزشی که به وسیله ي رسانه ها و بدون حضور و تعامل

معلم با دانش آموزان صورت می گیرد به هیچ وجه تدریس گفته نمی شود. بنابر این آموزش معنایی عامتر از تدریس دارد. به عبارت

دیگر می توان گفت هر تدریسی آموزش است، ولی هر آموزشی ممکن است تدریس نباشد.

ویژگی هاي تدریس

چهار ویژگی خاص در تعریف تدریس وجود دارد که عبارتند از:

الف ) وجود تعامل بین معلم و دانش آموزان

ب) فعلیت بر اساس اهداف معین واز پیش تعیین شده

7

ج ) طراحی منظم با توجه به موقعیت و امکانات

(1382 ، شعبانی، ص 9 ) « . د) ایجاد فرصت و تسهیل یادگیري

روش هاي نوین تدریس

این روش با روش سخنرانی تفاوت دارد زیرا در روش سخنرانی، معلم مسئول دادن اطلاعات به »

دانش آموزان است. در حالیکه در این روش اطلاعات توسط دانش آموزان جمع آوري و ارائه می گردد. این روش می تواند مشخص

کند که دانش آموزان تا چه اندازه می دانند. این روش یک موقعیت فعال براي یادگیري به وجود می آورد. نقش معلم در کنفرانس

صرفاً هدایت و اداره کردن جلسه و جلوگیري از مباحثاتی است که منجر به انحراف از موضوع کنفرانس و روال منطقی آن شود. این

روش براي کلیه دروس وسنین مختلف کاربرددارد.

روش شاگرد استادي:

از طریق رسمی به عهده گرفت، می رسد. و قدمت آن به صدر اسلام برمی گردد مسجد نخستین موسسه اي بود که چنین سیستمی

را براي تعلیم و تربیت مسلمانها به کار برده است. از روشهاي تعلیمی که در روش شاگرد استادي حائز اهمیت است، روش حلقه یا

مجلس است، که پیامبر عظیم الشان اسلام از این روش به مردم آن زمان آموزش می داد. همه افراد در کودکی دوست دارند نقشی

غیر از نقش واقعی خود بازي کنند، روش شاگرد استادي به این نقش خیالی، جامه عمل می پوشاند. در این روش به دانش آموزان

اجازه داده می شود که نقش معلم را ایفا کنند. هدف اساسی این روش آن است که شاگرد، معلم گردد و از این طریق تجارب تازه و

ارزشمندي به دست آورد. در این روش، در صورت فقدان معلمان متخصص، تعداد زیادي از دانش آموزان مهارت خاص را آموخته اند

و می توان از آنها استفاده کرد.

روش چند حسی (مختلط):

صورت می گیرد. از طریق کار بست این روش می توان، مطالب و مهارتها را درك کرد، ارتباط موثرتري برقرار کرد، مهارتها و مطالب

را از یک موقعیت به موقعیت دیگر تعمیم داد. در یادگیري روش چند حسی به طور کلی از همه حواس استفاده می شود، به بیان

دیگر، یادگیري بصري که 75 % از مجموع یاد گیري ما از طریق دیدن است، یادگیري سمعی که 13 % از مجموع یادگیري ما از

طریق شنیدن است، لمس کردن، که 6% از مجموع یادگیري ما از طریق لمس کردن است، چشیدن که 3% از مجموع یادگیري ما از

طریق چشیدن است و بوییدن که 3% از مجموع یادگیري از طریق بوییدن است.

روش حل مسئله:

یاددهد، (البته مسئله به معنی مشکل و معضل نیست، به بیان دیگر مسئله موضوعی نیست که براي ما مشکل ایجاد کند، بلکه

رسیدن به هدف در هر اقدامی، به نوعی حل مسئله است، (خورشیدي، غندالی، موفق، 1378 ) در این روش آموزش در بستر پژوهش

انجام می شود و منجر به یادگیري اصیل و عمیق و پایدار در دانش آموزان می شود. در این روش ابتدا معلم باید مسئله را مشخص،

سپس به جمع آوري اطلاعات توسط دانش آموزان پرداخته شود، و بعد از جمع آوري اطلاعات بر اساس اطلاعات جمع آوري شده

8

دانش آموزان فرضیه سازي و در نهایت فرضیه ها را ازمون و نتیجه گیري شود. اگر روش حل مسئله درست انجام شود می تواند منجر

به بارش یا طوفان فکري گردد. یعنی اگر معلم روش تدریس حل مسئله را به درستی انجام دهد، دانش آموزان می کوشند تا براي

حل مسئله با استفاده از تمام افکار و اندیشه هایی که دارند، در کلاس راه حلی بیابندو آن را ارائه دهند. به بیان دیگر اگر معلم در

روش تدریس حل مسئله به درستی عمل کند، منجر به روش تدریس بارش مغزي نیز می شود. به طور کلی اگر نظام آموزشو

پروش بخواهد در جهت تقویت زمینه هاي بالقوه خلاقیت نقش مهمی ایفا کند همانا بست روشهاي تدریس حل مسئله و بارش فکري

در کلاس درس توسط معلمان است.

روش پروژه اي:

ارتقاء بخشند. در این روش دانش آموزان می توانند با توجه به علاقه ي خود موضوعی انتخاب و به طور فعالانه در به نتیجه رساندن

آن موضوع شرکت نمایند. براین اساس در این روش دانش آموزان یاد می گیرند که چگونه به طور منظم و مرحله اي کاري را درس

انجام دهند و این روش باعث تقویت اعتماد به نفس در دانش آموزان می شود زیرا بین آنها و معلم رابطه صحیح آموزشی بر قرار است

و در نهایت این روش باعث تقویت همکاري، احساس مسئولیت، انضباط کاري صبر و تحمل در انجام امور و تحمل عقاید دیگران و

مهارتهاي اساسی پژوهش در دانش آموزان می شود.

شیوه سخنرانی:

طول بکشد، در کلاس ارائه می دهد. در سخنرانی می توان معلم را با عنوان پیام دهنده و دانش آموز را به عنوان پیام گیرنده تصور

کرد. از این نظر سخنرانی شیوه اي است یک سویه، براي انتقال اطلاعات، که معمولاً فراگیر در آن نقش غیر فعالی دارد. محتواي

سخنرانی را معلم قبل از ورود به کلاس تعیین می کند.

شیوه بازگویی:

تشویق کند. در بازگویی معمولاً معلم از دانش آموز انتظار دارد که موضوع بیاد سپرد را کلمه به کلمه بیان کند. شیوه بازگویی

مطالب، با آنکه اغلب در کلاسها مورد استفاده قرار می گیرد، ولی متاسفانه ضرورتاً دلالت بر تحقق یادگیري نمی کند. کاربرد این

شیوه تنها نشان می دهد که دانش آموز مطالب مورد نظر را بیاد سپرده است. گاهی هدف معلم اساساً این است که دانش آموز

موضوعی را بخاطر بسپارد تا براي درك مفهوم خاصی از آن را بکار برد، در این روش صورت بکار گرفتن این شیوه ممکن است مفید

باشد.

شیوه پرسش و پاسخ:

مطالبی فرا گرفته شده نشویق می کند. معلم، وقتی که می خواهد مفهوم دقیقی را در کلاس مطرح نماید یا توجه فراگیران را به

موضوعی جلب کند شیوه پرسش و پاسخ را به کار می برد و نیز بدین وسیله فراگیر را تشویق می کند تا اطلاع خود را درباره

موضوعی بیان کند ممکن است براي مرور کردن مطالبی که قبلاً تدریس شده اند مفید باشد، یا وسیله خوبی براي ارزشیابی میزان

درك فراگیر از مفهوم مورد نظر باشد.

9

شیوه تمرینی:

تبحر لازم را کسب کند. مثلاً معلم انگلیسی از فراگیر می خواهد که با تکرار شفاهی اصطلاحات، تلفظ صحیح آنها را فراگیرد، یا بعد از

یافتن طرز ساختن جملات شرطی، پنج جمله شرطی بسازد. ممکن است معلم ریاضی، پس از درس دادن مفهوم مشتق و طرز مشتق

گیري از توابع، از دانش آموزان بخواهد که ده مسئله در رابطه با این موضوع حل کنند. در تمام موارد بالا معلم، با استفاده از شیوه

تمرینی، دانش آموزان را به تکرار یا کاربرد مفاهیم مورد نظر تشویق می کند.

شیوه گردش علمی:

تجزیه علمی بدست آورد. در گردش علمی دانش آموزان با مشاهده واقعیتها می توانند مفاهیمی را که در در کلاس مورد بحث قرار

می گیرد، بهتر در ذهن خود بپرورانند و معلم می تواند با استفاده از این شیوه کنجکاوي فراگیران را درباره موضوعی خاص بر انگیزد.

در بعضی موارد، می توان از گردش علمی براي جمع آوري اطلاعات لازم براي انجام گرفتن آزمایش، یا یک پروژه، بهره گرفت. مثلاً

اگر هدف درس( شناختن کانیهاي داراي ارزش اقتصادي ) باشد می توان دانش آموزان را به چند معدن برد تا کانیهاي مختلف را

جمع آوري کنند و آنها را در کلاس، بعد از آزمایشهاي لازم، بشناسند.

استفاده از منابع دیداري و شنیداري:

مجزا دانست. معلم در هر گونه تدریسی میث تواند از وسایل دیداري و شنیداري کمک بگیرد. گاهی می توان در تدریس از وسایلی

نظیر رادیو، تلویزیون و ضبط و پخش صوت، نمودار و نقشه استفاده کرد. مثلاً معلم در هنگام سخنرانی ممکن است از عکس استفاده

کند، یا براي نمایش دادن یک رابطه علمی از نمودار کمک بگیرد. در مواردي که معلم می خواهد یک موضوع اجتماعی را تدریس

کند، ممکن است بحث رادیویی مناسبی را که روي نوار ضبط شده است براي فراگیران پخش کند. به طورکلی کاربرد صحیح منابع

دیداري و شنیداري براي بر انگیختن کنجکاوي دانش آموزان و تشویق آنها به فراگیران بسیار موثر است.

الگوي کاوشگري به شیوه حقوقی:

قدرت، تقویت رشد عمومی و اجتماعی آنها براي توجیه و حل اینگونه مسایل به شیوه مذاکره است. در این الگو معلم آغازگر، کنترل

کننده جو براي ایجاد یک فضاي مثبت کاري و عقلی، باز و پویا است و به فراگیران تفهیم می کند که یکدیگر را مستقیم ارزیابی

ننمایند، و به عقاید و نظرات همدیگر احترام بگذارند. این الگو بیشتر براي دوره هاي دبیرستان و دانشگاه کاربرد دارد و در نهایت

باعث تقویت روحیه همدلی، قضاوت منطقی در خصوص مسائل اجتماعی تحلیل مناسب مسائل روز و تقویت کار دسته جمعی در

دانش آموزان می شود. مثال: فرض کنید بعضی از دانش آموزان با سهمیه اي شدن کنکور سراسري مخالف هستند، معلم از طریق

شرکت سهامی فکر با دانش آموزان به بررسی این مهم می پردازد و در نهایت به کمک خود دانش آموزان آنها را قانع می نماید.

روش کارگاهی:

کنفرانس و سمپوزیوم یکسان بکار برده می شود. براي درك بهتر روش کارگاهی ابتدا به مفاهیم ذکر شده می پردازیم و سپس روش

کارگاهی را شرح می دهیم.

10

سمینار:

100 نفر که به گروههاي کوچک 10 الی 15 نفري تقسیم می شود و تبادل نظر می کنند و در نهایت کل گروهها به تبادل نظر می

پردازند)

کنفرانس:

سمپوزیوم:

سطح آگاهی آنها از دیگران برتر است.

الگوهاي تدریس

الگوي کاوشگري علمی:

رسالت معلم در این الگو پرورش کاوشگري، ایجاد جوي توام با همکاري و داشتن انعطاف است. این الگو منجر به دانش علمی تعهد به

کاوشگري علمی، ژرف اندیشی و روح مهارت همکاري در دانش آموزان می شود. مراحل این الگو عبارتند از:

- فراهم آوردن زمینه جسنجو براي دانش آموزان.

- تعیین مسئله از سوي دانش آموزان.

- مشخص کردن مسئله در هر جستجو توسط دانش آموزان.

- دانش آموزان حدس در خصوص راههاي توضیح مشکل می پردازند.

الگوي تدریس غیر مستقیم:

فراگیري مطالب پرداخته و مسائل را حل نمایند. معلم نقش هادي، راهنما و تسهیل کننده را دارد و دانش آموز آغاز کننده به نحوي

که معلم به دانش آموزان کمک می کند تا مسائل را تعریف و براي حل موفقیت آمیز آنها اقدام نمایند. همچنین معلم بایستی مکانی

آرام توام با جو مثبت و اطلاعات مورد نیاز براي دانش آموزان فراهم نماید. این الگو دانش آموزان را قادر به افزایش آگاهی فردي، رشد

خود، هدفهاي اجتماعی و تحصیلی متنوع می نماید.

مراحل تدریس این الگو عبارتند از:

- تعریف موقعیت توسط فراگیر به نحوي که معلم ابراز احساسات را ترغیب می کند.

- کشف مشکل بوسیله دانش آموزان.

- رشد بینش توسط بحث دانش آموزان در باره مسئله و حمایت معلم از آنها.

- برنامه ریزي و تصمیم گیري توسط دانش آموزان.

- یکپارچگی از طریق توسعه بینش دانش آموزان در خصوص مسئله و حمایت معلم از آنها.

الگوي بدایع پردازي (افزایش تفکر خلاق):

سنتهاي متداول و گسترش افقهاي فردي و اجتماعی در دانش آموزان است. معلم سوالاتی از دانش آموزان می نماید، ولی پاسخ دانش

11

آموزان کاملاً باز است و معلم بایستی کمک کند تا شاگردان تفکر خود را بسط دهند این الگو باعث رشد خلاقیت و نوع آوري،

همبستگی گروه و بر هم زدن سنتها در نزد انظار می شود.

مراحل تدریس الگو عبارتنداز:

- توصیف وضعیت جدید به کمک معلم

- قیاس مستقیم به نحوي که معلم قیاس مستقیم ( مقایسه ساده از دو موجود یا دو مفهوم) را پیشنهاد و از شاگردان می خواهد آنها

را توصیف کنند.

- قیاس شخصی به نحوي که معلم شاگردان را به قیاس مستقیم ( شدن) ترغیب میکند.

- مقایسه قیاسها از طریق شاگردان

- توضیح تفاوتها به کمک شاگردان

- اکتشاف به کمک شاگردان

- قیاس زایی، شاگردان مجدد به بیان شباهتها و تفاوتهاي قیاس می پردازند.

الگوي کاوشگري علوم اجتماعی:

مهارت عقلی، آموختن اطلاعات، تشکیل مفاهیم و استفاده مناسب از مفاهیم در دانش آموزان می شود. در این الگو معلم
منبع این نوشته : منبع
دانش ,آموزان ,معلم ,کلاس ,آموزش ,یادگیري ,دانش آموزان ,دانش آموز ,مطالب درسی ,داشته باشید ,داشته باشند ,کلاس نباید انجام ,مورد پذیرش جامعه ,دانش

---

مارادر شبکه های اجتماعی محبوب کنید:
Digg  -   twitter  -   Facebook  -   cloob  -   Delicious  -   Stumble Upon  -   Google Reader  -   Google plus  -   Facenama